بشر یکی از تجهیزات آزمایشگاهی پرکاربرد در آزمایشگاه‌ها است و معمولاً برای هم زدن ماده به کار می‌رود. این وسیله آزمایشگاهی یک ظرف استوانه‌ای شکل است که دهانه‌گشاد آن باعث شده تا برای استفاده بسیار آسان باشد. به‌عبارتی‌دیگر، یک استوانه با کفه‌ی تخت است که بر روی بدنه آن درجه‌بندی‌شده است. جنس بشرها از بروسیلیکات ۳/۳ است. بشرها دارای محدوده‌ی وسیعی در سایز هستند که از 1 میلی‌لیتر تا چندین لیترند. اغلب بشرهای بالای 1000 میلی‌لیتر یا 1 لیتر دارای دسته‌ای برای حمل دارند. ازنظر حجم و قد نیز دارای طیف متفاوتی هستند.
بشرهای قدبلند (برزلیوس) دارای ارتفاعی دو برابر قطر هستند. قد متوسط این وسیله آزمایشگاهی، برای کارهای معمولی مورداستفاده قرار می‌گیرد. بشرهای قدکوتاه (گریفین) و پهن یا تخت (کریستالیزور) نیز برای حرارت دادن یا به‌عنوان کشتی در حمام بخارآب استفاده می‌شوند. در این نوع بشرها، ارتفاع نصف قطر است. چراکه سطح تماس زیر بشر زیاد است. ازلحاظ ابعاد نیز بشرها دارای ابعاد استانداردی هستند. استاندارد معروف و مورداستفاده که ابعاد این بشرها را بیان می‌کند، استاندارد ISO 3819:2015-12 است.
خصوصیات بشرهای آزمایشگاهی
بشر برای کاربردهای گوناگونی به‌خصوص در آزمایشگاه‌های شیمی ساخته می‌شود. بنابراین ازجمله کاربردهایی که می‌توان برای این وسیله پرمصرف در آزمایشگاه‌ها نام برد، عبارت‌اند از:
- برداشتن حجم معینی از مایعات
- گرم کردن محلول‌ها
- حل کردن مواد و تهیه محلول‌ها
- رسوب‌گیری
- صافی
- گرم کردن
- تبخیر
- مخلوط کردن مایعات
- انتقال محلول
همچنین بشرها انواع مختلفی دارند. به‌عنوان‌مثال؛ بشر شیشه‌ای که این نوع بشرها برای برداشتن مایعات استفاده می‌شود. دارای درجه‌بندی و به عبارتی مندرج هستند. همچنین به‌عنوان ظرف واکنش می‌توان از این بشرها استفاده کرد. البته لازم به ذکر است زمانی می‌توان از این نوع بشر برای ظرف واکنش استفاده کرد که نیازی به حرارت نباشد. مانند آزمایش ph متری، پتانسیومتری و آزمایش‌هایی که در آن از الکترود استفاده می‌شود. نوع دیگری از بشرهای آزمایشگاهی، پیرکس است. این نوع از بشرها برای حرارت دادن محلول استفاده می‌شوند. اگر نیاز باشد دو مایع در کوره یا بر روی شعله حرارت ببینند، بشرهای پیرکس گزینه مناسبی به شمار می‌روند.
بنابراین می‌توان گفت، شیشه‌های بروسیلیکاتی یا پیرکس، مقاومت خوبی در برابر فعل‌وانفعالات شیمیایی با حجم‌های مختلف دارند. نوع سوم بشر، بشرهای پلاستیکی هستند که مانند بشرهای شیشه‌ای، برای برداشتن مایعات و ریختن آنها درون ظرف استفاده می‌شوند. برای این کار هرچقدر بشر باریک‌تر باشد، خطا کمتر است. بشرهای پلاستیکی دودسته‌اند:
- پلی پروپیلین (دارای تحمل گرمایی پایین)
- PTFE(دارای پایداری شیمیایی و محدوده وسیع دمایی تا ۲۹۰ درجه سانتی‌گراد)
نوع آخری که از بشرها وجود دارند، بشرهای فلزی‌اند. این بشرها مانند بشرهای پلاستیکی به دودسته تقسیم می‌شوند. اول، فولاد ضدزنگ (در این نوع بشر پایداری شیمیایی و مقاومت دمایی بسیار بالا دیده می‌شود. به همین دلیل عموماً از این بشر استفاده می‌کنند) و دوم، آلومینیوم (این نوع بشر با توجه به محلولی که در آن ریخته می‌شود، انتخاب می‌گردد).
تفاوت بشر با سایر وسایل آزمایشگاهی
همان‌طور که گفته شد، بشرها مندرج هستند و با خطی روی دیواره آن مشخص‌شده‌اند. لازم به ذکر است که این درجه‌بندی برای اندازه‌گیری حجم، دقیق نیست. به همین خاطر می‌توان گفت، استوانه مدرج (فلاسک حجمی) بسیار دقیق‌تر است. از استوانه مدرج برای تعیین حجم مایع استفاده می‌شود که بسیار دقیق‌تر از استوانه مندرج است. بشر برای هم زدن، مخلوط کردن و حرارت دادن مایعات به کار می‌رود. اما استوانه مدرج به دلیل کمبود قطر آن برای هم زدن مناسب نیست. ارلن نیز یکی از وسایل آزمایشگاهی مانند بشر است، اما تفاوت‌هایی با بشر دارد. ارلن دارای دهانه باریک‌تری نسبت به بشر است، بنابراین بخار کمتری از آن خارج می‌شود. همچنین ارلن را می‌توان توسط چوب‌پنبه و یا شیشه‌آلات مسدود کرد اما بشرها را نمی‌توان. نکته حائز اهمیت این است که نباید محلول به مدت طولانی در بشر بماند، چراکه به دلیل دهانه‌گشاد بشر، به‌سرعت تبخیر می‌شود.
نحوه استفاده از بشر
ابتدا باید این وسیله را به‌خوبی شسته شود. شست‌وشو به این دلیل است تا مواد چسبنده از آن کنده شود. برای شست‌وشو دادن می‌توان از روش‌هایی مانند آب کشیدن با آب معمولی، کر دادن با آب مقطر و یا کر دادن با محلول موردنظر که باید در بشر ریخته شود استفاده کرد.
- البته باید گفت روش شست‌وشو بستگی به نوع کار دارد.
بعدازآن که بشر را شسته شد، باید آن را به‌خوبی خشک کرد. بیرون آن را با یک دستمال تمیز به‌آرامی خشک‌کنید و برای خشک‌کردن داخل آن، از حرارت دادن استفاده کنید. توجه داشته باشید که نباید حرارت به‌طور مستقیم به آن برخورد کند، چراکه باعث شکستگی می‌شود. برای حرارت دادن می‌توان بشر را روی سه‌پایه و توری قرار دهید. بعدازآن که خشک شد، مدتی آن را درجایی قرار دهید تا به‌خوبی سرد شود.
نتیجه‌گیری
در این مقاله در مورد ویژگی‌ها، کاربرد و انواع بشرها مطالبی ارائه شد. امیدواریم بامطالعه این مقاله اطلاعات مفیدی به دست آورده باشید. به‌عنوان نکته آخر در مورد این وسیله آزمایشگاهی لازم است بدانید، در هنگام خرید باید دقت کنید تا نمونه‌های اصلی این محصول را از نمونه‌های تقلبی تشخیص دهید. نکته بسیار مهم در تفکیک بشرهای اصلی از تقلبی، تفاوت آنها به مقاومت در برابر حرارت و یا به‌بیان‌دیگر، مقاومت دمایی در دماهای بالا است.
