تست رپید یا تست آنتیژن، تست سریع کرونا ویروس به شمار میروند. این تست قطعات پروتئینی اختصاصی ویروس کرونا را ردیابی میکند. بهعبارتیدیگر، تست تشخیص سریع کرونا، به RNA ویروس توجهی ندارد و قسمتی از اپیتوپهای پروتئینی ویروس را تشخیص میدهد. در این تست برای نتیجهگیری به دستگاه خاصی نیاز نیست. همچنین زمان لازم برای اعلام نتیجه این تست معمولاً بسیار سریع است. تست آنتیژن در مدتزمان محدودی مانند ۲۰ الی ۲۵ دقیقه میتواند پاسخ را مشخص کند.
قابلذکر است که تست آنتیژن در کلینیکها، مطبها و یا بیمارستان توسط کادر درمان انجام میگیرد. به عبارتی دقیقتر، تست سریع و یا تست آنتیژن کرونا ویروس، قابل انجام در آزمایشگاهها نیست. تست سریع کرونا، در بیمارى که علائم COVID-19 را دارد، گزینهی مناسبی است. بنابراین موارد استفاده از این تست، در افراد بی علامت بسیار محدود است. بهعبارتدیگر، درصورتیکه فرد به ویروس کرونا مبتلا شده باشد اما علامتی نداشته باشد از آزمایشهایی مانند آنتیبادی (مولکولی) و PCR استفاده میشود. در آزمایش PCR و آنتیبادی مشخص میشود که آیا فرد آلوده به ویروس شده است یا خیر.
نتایج مثبت و منفی کاذب در تست آنتیژن
لازم به ذکر است که همیشه نتایج تست رپید کرونا دقیق نیست. مقداری درصد خطا در این تست وجود دارد. در برخی مواقع نتیجه این تست،مثبت است اما این نتیجه، صحیح نیست و کاذب است. درنتیجه منفی نیز این اتفاق میتواند بیافتد و نتیجه، منفی کاذب عنوان شود.
- نتیجه مثبت کاذب
این نتیجه به این معنی است که تست آنتیژن انجامشده است اما واقعاً فرد دارای بیماری و ویروس نیست. نرخ مثبت کاذب، در تست رپید آنتیژن، کاملاً پایین است. بنابراین اگر نتیجه تست سریع کرونا مثبت شد، بهاحتمالزیاد فرد مبتلابه کرونا است.
- نتیجه منفی کاذب
این نوع نتیجه در افرادی که علائم بیماری را ندارند، به معنای آن است که فرد واقعاً مبتلابه ویروس است. نرخ منفی کاذب در تست رپید آنتیژن، میتواند تا 50 درصد باشد. اگر شخصی نتیجه منفی برای تست رپید کرونا دریافت کرد، حتماً به معنای عدم ابتلای فرد به کرونا نیست. بااینوجود نکته بسیار مهم درنتیجه منفی کاذب این است که:
- اگر نتیجه تست منفی بود، فرد علائمی نداشت و در مدت اخیر هم در موقعیت خطرناکی مانند تجمعات یا تماس با فرد آلوده نبوده است. میتوان به نتیجه منفی تست رپید اعتماد کرد. اما اگر فرد دارای علائم بود، لازم است هرچه سریعتر به مراجعه کند.
پزشک نیز بسته به شرایط فرد دارای علائم، ممکن است درخواست تست PCR داشته باشد. بهطورکلی باید گفت تستهای تشخیص سریع، وابسته به زمان هستند و اگر بعد از روز دهم ابتلای فرد به ویروس کرونا، این نوع تست انجام شود، احتمال مثبت شدن تست بسیار پایین است. در مقابل احتمال مثبت شدن تست مولکولی یا PCR بسیار بالا است.
ویژگیهای تست رپید یا آنتیژن
از مزایای انجام این تست میتوان به شناسایی تولید فعال پروتئینهای ویروسی اشاره کرد. همچنین از دیگر ویژگیهای مثبت این تست،دریافت نتایج نسبتاً سریع است. نتیجه سریع در افراد مشکوک و مبتلابه COVID-19، کمک میکند فرد بهسرعت بداند که به عفونت آلودهشده، باید خود را ایزوله کند و تحت درمان قرار بگیرد. همچنین فرد میتواند به افرادی که در تماس نزدیک با آنها قرار داشته، اطلاع دهد. از دیگر مزیتهای تست رپید، با توجه به مطالب قبل، در تست رپید نیازی به استخراج RNA و مراحل تقویت نوکلئیک اسید نیست. تست سریع کرونا قابلحمل است، بنابراین میتوان از آنها در هرجایی که بیمار حضور دارد (در محل مراقبت از وی) استفاده کرد. هزینه کمتری نسبت به تستهای استاندارد آزمایشگاهی دارند. به حضور یک اپراتور متخصص یا شرایط انجام ویژه، نیاز ندارد. از معایب این نوع تست تشخیصی نیز میتوان موارد زیر را نام برد:
- نیازمند طراحی گسترده و بیعیب و نقص آنتیبادیهایی است که به پروتئینهای ویروسی در نمونه (همان آنتیژنها) واکنش نشان دهند.
- نیازمند دانش عمیقی از پروتئینهای ویروسی تولیدشده در محیطهای مختلف بافت است.
- درصورتیکه میزان تولید پروتئین ویروسی پایین باشد یا ویروس در محل نمونهبرداری بهاندازه کافی و مناسب تکثیر نشده باشند، ممکن است نتیجه منفی کاذب دریافت شود.
تفاوت تست PCR و رپید
با توجه به مطالبی که در بخشهای قبل بهطور مختصر در مورد تست PCR و آنتیژن ارائه شد، میتوان گفت هر دو تست، برای تشخیص عفونت فعال، استفاده میشوند. اما بااینحال تفاوتهایی دارند. تست رپید از قطعات پروتئینی سطح ویروس (آنتیژنهای سطح ویروس) استفاده میکند و تست PCR ماده ژنتیکی ویروس یعنی RNA ویروس را مورداستفاده قرار میدهد. دقت آزمایش PCR بسیار بالاتر است و میزان نتیجه مثبت و منفی کاذب بسیار پایینتری دارد. درحالیکه میزان نتیجه منفی کاذب در تست رپید میتواند تا 50% باشد. همچنین زمان انجام تست رپید بهمراتب از تست PCR پایینتر است. تستهای رپید، تستهای کوچک قابلحملی هستند که در مکانهای مختلف، حتی در منزل هم میتوانند انجام شوند. درصورتیکه تست PCR بهمراتب، تست پیچیدهتری است و برای انجام آن نیاز به امکانات آزمایشگاهی و افراد آموزشدیده و ماهر است.
نتیجهگیری
بهعنوان سخن پایانی این مقاله لازم به ذکر است، در فردی که علامت بیماری کووید ۱۹ وجود دارد. از روز اول تا روز هفتم یا هشتم، تست تشخیص سریع و تست مولکولی تقریباً مانند هم عمل میکنند و هردو تست میتوانند تشخیص بدهند که فرد به ویروس کرونا مبتلاست. تست رپید یا آنتیژن توانسته است عفونت COVID-19 را در 72 درصد افراد دارای نشانه، در مقایسه با 58 درصد از افراد بدون نشانه، بهدرستی تشخیص دهد. تستها در هفته اول پس از اولین بروز نشانهها بیشترین دقت را نشان دادند (بهطور متوسط 78 درصد از موارد تأییدشده تست آنتیژن مثبت داشتند). چراکه شاید که افراد در روزهای اول پس از آلودگی بیشترین میزان ویروس را در بدن خود حمل میکنند.